Wsparcie Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży: Strategie oparte na Terapii Krótkoterminowej Skoncentrowanej na Rozwiązaniach (BSFT)

Wspieranie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży to jedno z kluczowych wyzwań współczesnej
psychologii i psychoterapii. Zmagając się z lękami, presją szkolną, trudnościami rodzinnymi czy
problemami tożsamościowymi, młodzi ludzie potrzebują narzędzi, które pomogą im skutecznie radzić
sobie z tym, co ich przytłacza. Jednym z podejść, które w ostatnich latach zyskało na popularności i
pokazało swoją wyjątkową skuteczność, jest Terapia Krótkoterminowa Skoncentrowana na
Rozwiązaniach (Brief Solution-Focused Therapy, BSFT).

Czym Jest BSFT?
BSFT to podejście terapeutyczne, które wywodzi się z pracy Steva de Shazera i Insoo Kim Berg,
pionierów terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod, które

często koncentrują się na analizie problemów i ich źródeł, BSFT skupia się na budowaniu rozwiązań.
Terapeuci z nurtem BSFT nie pytają: „Dlaczego dziecko ma trudności?”, ale raczej: „Co można zrobić,
aby poprawić sytuację?”. To dynamiczne, przyszłościowe podejście, które skupia się na zasobach i
możliwościach, a nie na problemach i deficytach.
Steve de Shazer, współtwórca tej terapii, powiedział kiedyś: „Nie musisz rozumieć problemu, aby znaleźć
rozwiązanie”. W pracy z dziećmi i młodzieżą to podejście może być niezwykle efektywne, ponieważ
skupia się na pozytywnych zmianach i szybko buduje wiarę w możliwości samodzielnego radzenia sobie.

Kluczowe Koncepcje BSFT
BSFT opiera się na kilku kluczowych założeniach, które czynią je wyjątkowym podejściem do pracy z
dziećmi i młodzieżą:
1. Skupienie na Celach i Rozwiązaniach Terapia zaczyna się od określenia tego, co dziecko lub
młody człowiek chciałby zmienić. Celem jest nie tylko rozwiązanie problemu, ale także odkrycie,
jakie małe kroki można podjąć już teraz, aby sytuacja się poprawiła. Na przykład, jeśli dziecko
zmaga się z lękiem przed wystąpieniami publicznymi, terapeuta może zapytać: „Jakie byłoby
najmniejsze działanie, które pomogłoby ci poczuć się bardziej pewnie na lekcji?”. Skupienie się na
małych, osiągalnych zmianach pozwala dziecku doświadczyć sukcesu już na wczesnym etapie
terapii.
2. Wykorzystanie Mocnych Stron i Zasobów W nurcie BSFT zakłada się, że każde dziecko,
niezależnie od trudności, ma zasoby, które mogą być wykorzystane do radzenia sobie z
wyzwaniami. Czasem są to umiejętności społeczne, wsparcie ze strony rodziny, a czasem zdolność
do koncentracji w stresujących sytuacjach. Terapeuta może zapytać młodą osobę: „Kiedy ostatnio
czułeś, że dobrze sobie poradziłeś, mimo że było trudno? Co wtedy zrobiłeś?”. Takie pytania
pomagają dziecku zobaczyć, że ma narzędzia, które już kiedyś działały i mogą działać ponownie.
3. Pytania o Przyszłość i „Cudowne Pytania” Jednym z najbardziej znanych narzędzi BSFT jest
tzw. „cudowne pytanie”. Terapeuta może zapytać: „Wyobraź sobie, że wydarzył się cud i twój
problem zniknął. Jak byś wtedy wiedział, że coś się zmieniło? Co byłoby inaczej?”. Tego rodzaju
pytania pomagają dziecku lub nastolatkowi wyobrazić sobie pozytywną przyszłość, co jest
krokiem do budowania motywacji i planowania zmian.
4. Małe Kroki i Celebracja Sukcesów W BSFT wierzy się, że każda, nawet najmniejsza zmiana, jest
ważna i godna świętowania. Dzieci i młodzież często czują się przytłoczone swoimi problemami, a
zauważenie nawet małych sukcesów może dać im siłę i nadzieję. „Czasem to nie wielkie zmiany,
ale małe kroki prowadzą do największego postępu” – to podejście, które pomaga młodym ludziom
budować poczucie sprawczości.

Jak BSFT Działa w Praktyce: Przykłady
BSFT jest szczególnie efektywne w sytuacjach, w których dzieci i młodzież zmagają się z problemami,
takimi jak lęki, trudności w szkole, problemy z rówieśnikami czy konflikty rodzinne. Przykład może
pomóc zrozumieć, jak to wygląda w praktyce:
1. Przykład 1: Lęk Przed Szkołą 12-letni chłopiec, który od kilku tygodni unika szkoły z powodu
lęku, trafia na sesję terapii BSFT. Zamiast pytać go o wszystkie negatywne doświadczenia
związane ze szkołą, terapeuta zadaje pytanie: „Jak wyglądałby idealny poranek, w którym nie
czułbyś się tak zestresowany?”. Chłopiec mówi, że czułby się lepiej, gdyby mógł poświęcić kilka
minut na uspokojenie się przed wyjściem. Terapeuta razem z chłopcem i jego rodzicami planuje,
jak można stworzyć tę przestrzeń na uspokojenie, i wspólnie pracują nad małymi krokami, które
pomogą mu wrócić do szkoły.
2. Przykład 2: Trudności w Relacjach z Rówieśnikami 15-letnia dziewczyna czuje się izolowana i
nieśmiała w kontaktach z rówieśnikami. Terapeuta nie pyta o szczegóły jej negatywnych

doświadczeń, ale skupia się na pytaniu: „Czy jest ktoś w twojej klasie, z kim chciałabyś
porozmawiać? Jakie byłoby najmniejsze działanie, które mogłabyś podjąć, aby nawiązać tę
rozmowę?”. Dziewczyna odpowiada, że może zacząć od krótkiego przywitania. Terapeuta wspiera
ją w planowaniu tego działania i celebruje każdy krok w stronę większej pewności siebie.
3. Przykład 3: Konflikty Rodzinne Rodzina, która stale kłóci się o codzienne obowiązki, korzysta z
BSFT, aby znaleźć rozwiązania. Terapeuta nie zagłębia się w analizowanie przyczyn konfliktu, ale
pyta: „Co by się zmieniło, gdyby te kłótnie były rzadsze? Jak wyglądałby dzień bez tych
konfliktów?”. Rodzina wspólnie opracowuje plan podziału obowiązków, który jest prosty i
realistyczny, a każda udana zmiana jest zauważana i nagradzana.

Dlaczego BSFT Jest Skuteczne dla Dzieci i Młodzieży?
BSFT ma ogromny potencjał w pracy z młodymi ludźmi, ponieważ:
• Skupienie się na rozwiązaniach daje nadzieję: Dzieci i młodzież, które czują się przytłoczone
swoimi problemami, często tracą nadzieję na zmianę. BSFT pomaga im zobaczyć, że zmiana jest
możliwa i może się zacząć od drobnych kroków.
• Praca na mocnych stronach wzmacnia poczucie wartości: Zamiast analizować, co jest nie tak,
BSFT pomaga dziecku odkryć, co już działa dobrze, i jak można to wykorzystać w trudnych
sytuacjach. To buduje poczucie sprawczości i pewności siebie.
• Krótki czas trwania terapii: Dla wielu dzieci i rodzin perspektywa długoterminowej terapii może
być przytłaczająca. BSFT koncentruje się na szybkiej poprawie, co jest motywujące i efektywne.

Cytaty i Refleksje od Twórców BSFT
Insoo Kim Berg, współtwórczyni terapii, mówiła: „Każdy ma zasoby, które mogą być wykorzystane do
zmiany, nawet jeśli jeszcze ich nie zauważa”. Ta filozofia jest fundamentem pracy z młodymi ludźmi.
BSFT uczy, że nawet w najtrudniejszych chwilach można znaleźć coś, co działa – i budować na tym.

Potencjał BSFT w Polsce
W Polsce idea Terapii Krótkoterminowej Skoncentrowanej na Rozwiązaniach zyskuje coraz większą
popularność. W czasach, gdy zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży staje się coraz większym
wyzwaniem, podejście oparte na rozwiązaniach i zasobach może być przełomem w pracy terapeutycznej.
Prekursorem tego nurtu w naszym kraju byli Jacek i Mariola Lelonkiewicz, którzy jako pierwsi zaczęli
propagować i wdrażać terapię BSFT w Polsce. Dzięki ich zaangażowaniu i pasji, coraz więcej terapeutów
w Polsce zaczyna stosować ten model, dostrzegając jego skuteczność i prostotę w pracy z dziećmi i
młodzieżą.
Przyszłość wsparcia zdrowia psychicznego młodych ludzi leży w podejściach, które budują wiarę w
zmiany, wzmacniają zasoby i pokazują, że nawet najmniejsze działania mogą prowadzić do wielkich
postępów. Terapia Krótkoterminowa Skoncentrowana na Rozwiązaniach to narzędzie, które może
naprawdę zmieniać życie – krok po kroku, sukces po sukcesie.